Jeden dzień trwało małżeństwo walecz­nego Protesilasa z piękną Laodamią - tych, ...co mieli Fylakę i Pyras okryty kwiatami - Piękne dziedzictwo Demetry oraz trzód matkę Itonę, Antron nadmorski i świeży od łąk soczystych Pteleos... jak to opisuje Homer w "Ilia­dzie". Protesilas wyruszył pod Troję nazajutrz po ślubie, i tam - zgodnie z przepowiednią wyroczni - poległ jako pierwszy z Greków, gdyż pierwszy postawił stopę na ziemi nieprzyjaciół. Na jeden też dzień, zwolniony przez króla świata podziemnego, wró­cił po latach do swej nieutulo­nej w żalu małżonki, by móc raz jeszcze na nią spojrzeć. Ta romantyczna legenda po­służyła Stanisławowi Wyspiań­skiemu za kanwę opowieści o miłości niezwykłej, która zwy­ciężyła śmierć. "Protesilas i Laodamia" to opowieść o tęsknocie, z niewielu słów się składająca i o treści niezwykle prostej, lecz pełna ekspresji w warstwie insceniza­cyjnej. "Protesilas i Laodamia" jest znakomitym materiałem do eksperymentów i tak też był po­traktowany przez Wyspiańskiego, który tutaj dał chyba najdobitniej wyraz swej plastycznej koncep­cji teatru. Opracował sam nie tylko najdrobniejsze szczegóły strojów i dekoracji ale też w odautorskich didaskaliach zano­tował poruszenia i gesty postaci. Pisze: "Laodamia, jakby zwol­niona od ciężaru spojrzeń ludz­kich, nagle się zrywa, wstaje prosto, sztywno, wznosi ręce gwałtownie w górę, twarz w gó­rę, po czym załamawszy dłonie, opuszcza ręce rozłożone, głowę pochyla nieco i coraz więcej w bok na lewą pierś - siada z wyrazem nudy".