Emanuel Mateusz Rostworowski (ur. 8 stycznia 1923 w Krakowie[1], zm. 8 października 1989 tamże[2]) – polski historyk, profesor, członek Polskiej Akademii Nauk. Był najmłodszym synem Karola Huberta Rostworowskiego i Róży z Popielów. Jego starszymi braćmi byli: Marek Rostworowski – historyk sztuki i Jan Rostworowski – poeta[4].

W 1939 r. Rostworowski ukończył III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie[1]. W czasie wojny, po powrocie z ewakuacyjnej wędrówki, mieszkał w majątku Wójcza należącym do spokrewnionych z nim Popielów. Następnie, od 1943 r., zamieszkał w Ruszczy[1], gdzie pracował jako księgowy. Dojeżdzał na tajne komplety do Krakowa. W 1941 r. dwukrotnie podchodził do matury. Po raz pierwszy otrzymał prawie same oceny niedostateczne, w tym także z historii. Za drugim razem oceny z egzaminów maturalnych były już lepsze, choć nadal Rostworowski miał poprawkę z historii. Tak słabe wyniki, jak stwierdzał przyszły historyk, były związane z trudnym okresem okupacji, nauką z posiadanych podręczników, jakie znalazł u gospodarzy, u których mieszkał, oraz braku planu i systematyczności nauki. Przystępując do egzaminu maturalnego, jak sam mówił, nie znał nawet przebiegu szlaku bojowego Legionów Piłsudskiego[4].

Studia historyczne podjął w 1943 r. na tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim[1]. Wybór tego kierunku był związany z następującym faktem: Myślałem, że nauka historii najlepiej pomoże rozeznać, skąd wzięliśmy się i dokąd idziemy. Interesowała mnie antropogeneza, narodziny cywilizacji, systemów religijnych i etycznych

zeszyt 120 :2-176 str

zeszyt 121 : 177-368 str

zeszyt 122 :369-560 str

zeszyt 123:561-768 str