Jan Czekanowski (ur. 6 października 1882 w Głuchowie, zm. 20 lipca 1965 w Szczecinie) – polski antropolog, etnograf, statystyk i językoznawca.

Uczęszczał do Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie, a następnie przeniósł się do Libawy. W 1901 ukończył tam szkołę średnią. W 1902 zapisał się na uniwersytet w Zurychu. Studiował antropologię, anatomię, etnografię i matematykę. Był uczniem Rudolfa Martina, słynnego szwajcarskiego antropologa i autora klasycznego podręcznika Lehrbuch der Anthropologie, którego standardy do dziś są stosowane w antropologii.

Studia ukończył w 1906, w 1907 obronił doktorat. Podjął pracę asystenta w Królewskim Muzeum Ludoznawczym w Berlinie w dziale Afryki i Oceanii. Wziął udział w słynnej dwuletniej wyprawie antropologicznej do środkowej Afryki (1906-1907). Ekspedycja nosiła nazwę Deutsche Zentral - Africa Expedition. Oprócz J. Czekanowskiego w wyprawie wzięli udział: botanik - dr Johann Mildbread z Muzeum Botanicznego w Dahlem, zoolog - dr Hans Schubotz z Uniwersytetu Berlińskiego, geolog - dr Egon Fryderyk Kirschestein z Instytutu Geologiczno-Paleontologicznego w Berlinie.

Prowadził badania międzyrzecza rzek Kongo – Nil, uczestnicząc w ekspedycji księcia Adolfa Meklemburskiego. Po powrocie usystematyzował zebrane materiały antropologiczne i etnograficzne, które zostały wydane w pięciu tomach.

W 1910 r. przeniósł się do Muzeum Antropologii i Etnografii w Petersburgu.

W 1913 został kierownikiem Zakładu Antropologicznego na Uniwersytecie we Lwowie, gdzie stworzył lwowską szkołę antropologiczną. Od 1916 roku był członkiem Ligi Narodowej. Był ekspertem delegacji polskiej na konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 roku zajmującym się zagadnieniami geograficznymi i etnograficznymi[4]. W latach 1934-1936 był rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wprowadził nowatorską zasadę statystyki matematycznej. Mieszkał i pracował we Lwowie w latach 1913-1945. Po agresji ZSRR na Polskę, okupacji Lwowa przez Armię Czerwoną i aneksji miasta przez ZSRR w latach 1939-41 kontynuował pracę na Uniwersytecie.

Po II wojnie światowej osiadł w Poznaniu, gdzie kierował Katedrą Antropologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Przeprowadził badania dynamiki rozwoju ludności w okresie 1937-1946 i strat ludnościowych Polski. Był zwolennikiem kierunku statystycznego w badaniach antropologicznych.

Jego córka Anna Czekanowska-Kuklińska, profesor muzykologii, rozwinęła metodę statystyki matematycznej w dziedzinie badań porównawczych nad melodiami ludowymi.