Wielu wzdryga się, słysząc zbitkę Polak - katolik, pokazuje jednostkowe oraz grupowe przykłady nie pasujące do takiej diady i rozbijające narodowo-religijne utożsamienie. Socjolog lubi wielkie liczby, na ogół wzrok kieruje ku temu, co powszechne, typowe, normalne, dlatego z taką ciekawością przygląda się parze, której każdy element znalazł się w opresji podczas zamkniętego niedawno stulecia, a jednak nadal widoczny jest wyraźnie i w wielu sytuacjach.Do opisania związku wspólnoty wyznaniowej i narodowej przywołano wyniki sondaży, wywiadów i analizy danych archiwalnych. Liczby, wyimki rozmów i sprawozdań służą naświetleniu zagadnienia, które zajmowało filozofów, o migrenę przyprawiało polityków, historykom zaś kazało uważnie przyglądać się przeszłym definicjom niegdysiejszych zdarzeń i zmianom ludzkich przekonań.