Niwelacja to wyznaczanie różnicy wysokości między dwoma punktami terenowymi – tzw. reperami. Repery instalowane są w strefach potencjalnego oddziaływania budowy, bezpośrednio w gruncie lub też na obiektach. Przed rozpoczęciem robót budowlanych wykonuje się tzw. pomiar zerowy. Porównując do niego kolejne obserwacje można stwierdzić, czy grunt oraz obiekty na placu budowy lub w jego okolicach, osuwają się lub wypiętrzają. Warto dodać, że jest to pomiar bardzo precyzyjny. Podaje mierzoną wartość z dokładnością co do setnych części milimetra. Ma to bardzo istotne znaczenie zwłaszcza podczas prowadzenia ciężkich prac ziemnych – przy głębieniu ścian szczelinowych, czy też wybieraniu urobku spod stropu. Analiza wyników wykonanych pomiarów pozwala bowiem przewidzieć ruchy pionowe i w razie potrzeby podjąć kroki zapobiegawcze. Do wykonania pomiaru geodetom niezbędny jest niwelator, umocowany na statywie, oraz kodowe łaty inwarowe. Niwelator precyzyjny to urządzenie łączące optykę z elektroniką. Wypoziomowany niwelator porównuje obraz docierający do niego przez soczewkę optyczną z obrazem, który został wcześniej zapisany w pamięci urządzenia jako wzorzec. Matryca odczytuje kod z tzw. łaty inwarowej i zapisuje go w pamięci instrumentu. Po wykonaniu pomiaru, „obserwacje” – bo tak nazywamy dane odczytane w terenie – są transferowane do komputera i za pomocą odpowiedniego oprogramowania przeliczane. Na podstawie analizy i porównania obliczeń z tzw. pomiarem zerowym można stwierdzić czy punkty badane (repery), a tym samym obiekty, na których są zainstalowane, uległy przemieszczeniom pionowym, czy też nie.