Iluż to pisarzy w ostatnich latach napiętnowano Borgesem i Schulzem? A proza ilu wyszła z tej próby zwycięsko? Ajvazowi się ta niełatwa sztuka udała. To trzy książki, czy jedna? Jedna w trzech, trzy w jednej? Różne formy, jeden przekaz, i to niebanalny, wręcz ryzykowny, jeśli nie ryzykancki. Jeśli upierać się przy Borgesie, to borgesowskie będą wiersze i opowiadania, jeśli przy Schulzu, to powieść jest jak najbardziej schulzowska. Z tym, że Ajvaz nie jest bynajmniej epigonem bez krzty talentu, ma coś do powiedzenia od siebie, i to chyba dość ważnego. Tego się nie da opowiedzieć. Bo jak? "Słuchaj, no wiesz, to jest o facecie uciekającym nocnym autobusem przed olbrzymim, dwumetrowym małżem. Albo o pisarzu walczącym z rekinem na szczytach katedry. Dlaczego tak dziwnie na mnie patrzycie? Nie, ja nie chcę w kaftan, będę grzeczny, sami widzicie - już nie czytam...". Poezji programowo nie rozumiem, ale zbiorek "Morderstwo w hotelu Intercontinental" odczytuję jak wiersze Borgesa - dla mnie to nie poezja, a szkielety opowiadań. Jak u Borgesa, powracają motywy biblioteki i wiedzy, po kartach hasają istoty zmyślone, ale u Czecha jest znacznie wiecej absurdu i... humoru, którego u ślepego Argentyńczyka raczej nie sposób uświadczyć. Przystawka znacząco zaostrzająca apetyt. Opowiadania to już całe bestiarium. To tu najmocniej wyczuwa się codzienne lęki skryte za zwierzęcymi paszczami. I jeszcze bardziej niż w wierszach dostrzegalna jest autoironiczna czeskość autora, widoczna nie tylko w wędrówce narratora po Pradze (i, dodajmy, praskich knajpach), ale także w nawiązaniu do (jak sądzę) Čapkowej "Inwazji jaszczurów". Przy czytaniu tej części książki przyszło mi do głowy - nie mógłby tych opowiadań w swe ręce dostać niejaki Cronenberg? A, niemal zapomniałbym o Kafce, ale przecież jesteśmy w Pradze - jego duch musi się nad tymi tekstami unosić. Powieść. Szalona podróż przez bibliotekę i mity z trudem chroniące rozdygotany świat przed rozpadem. Mity, za które powinno się kiedyś w końcu zajrzeć - tylko tak można odkryć tytułowe inne miasto. Ale jak się nie bać tego kroku? Opis biblioteki w ostatniej partii "Innego miasta" to najbardziej porywający fragment prozy, jaki ostatnio dane było mi przeczytać. Mała-wielka powieść umykających sensów, które wyczuwa się na wyciągnięcie ręki. Może lepiej ich nie tropić?