Książka jest syntezą ukazującą proces kształtowania się państw i społeczeństw Europy Środkowo-Wschodniej oraz włączania się ich do kręgu cywilizacyjnego "chrześcijańskiego Zachodu". Dotyczy zwłaszcza ostatnich stuleci średniowiecza - czasów głębokich przekształceń, budowania podstaw i rozkwitu kultur narodowych. Wiele miejsca autor poświęca przemianom na wsi, roli klasztorów i uniwersytetów, a także tworzącej się wówczas samorządności miejskiej. Podkreśla też duże znaczenie regionalnych porozumień (polsko-ruskich, czesko-węgiersko-polskich), istotnych wobec zagrożeń i dążeń tamtych czasów...