Wystawa prezentuje najznakomitsze ,przechowywane w zbiorach Muzeum Częstochowskiego, obrazy z okresu Młodej Polski i międzywojnia aż po drugą połowę XX wieku. Pod określeniem Młoda Polska mieści się sztuka z lat 1890-1915, obejmująca wpływy impresjonizmu, symbolizmu /neoromantyzm/, secesję i ekspresjonizm. Malarstwo tego okresu przeciwstawiało się oficjalnej, akademickiej sztuce i choć posługiwało się konwencją realistyczną, dążyło do uproszczenia formy, dekoracyjności , rozjaśnienia palety. Poszerzyło się też spektrum tematyczne, pod wpływem literatury neoromantycznej pojawiły się motywy baśniowo-historyczne oraz przedstawienia o wymowie symbolicznej. Wzrosło zainteresowanie pejzażem i tematyką wiejską. Narodziła się fascynacja górami i huculszczyzną, malowano nastrojowe lub ekspresyjnie traktowane pejzaże ukazujące potęgę przyrody, nokturny. Portretowano górali, wieśniaków, ukazywano sceny rodzajowe, obrzędy religijne. Ta różnorodna tematyka widoczna jest także na obrazach prezentowanych na wystawie .Przykładem symbolizmu są obrazy Jacka Malczewskiego i Vlastimila Hofmana. Różne odcienie nastrojowości i ekspresji ukazują pejzaże Józefa Rapackiego, Konrada Krzyżanowskiego,Henryka Szczyglińskiego, Józefa Mączyńskiego. Motywy wiejskie zainspirowały Stanisława Masłowskiego, Juliana Fałata, Władysława Jarockiego, Teodora Grotta, Teodora Axentowicza. Na wystawie zaprezentowano również malarstwo zaliczane do polskiej awangardy, pierwszych dziesięcioleci XX wieku: formizmu i koloryzmu. Kierunki te wzorujące się na najnowszej sztuce europejskiej - kubizmie, fowizmie, futuryzmie- zrywały z tradycją realistyczną i dominacją narracji w obrazie na rzecz deformacji, geometryzacji i układów barwnych. Formizm i jego późniejsze odmiany inspirowały m.in. Andrzeja Pronaszkę, Tymona Niesiołowskiego, Włodzimierza Krzyżanowskiego, Eugeniusza Zaka, Romana Kramsztyka. Sprecyzowane w 1925 r. założenia artystyczne grupy malarzy nazywających się kapistami skupiły się natomiast na problemie budowy obrazu przy pomocy kontrastów kolorystycznych tworzących przestrzeń, bryłę i światło. Koloryzm- sztukę nierealistyczną, choć przedstawiającą, oprócz kapistów działających we Francji, uprawiali artyści w kraju, skupieni w grupie Jednoróg. Kierunek ten okazał się na tyle atrakcyjny, że inspirował także twórców w drugiej połowie XX w., stając się sztuką akademicką. Na wystawie znalazły się obrazy z drugiego okresu koloryzmu, z lat 30 i 40 XX wieku, m.in. Emila Krchy, Jana Rubczaka, Zbigniewa Pronaszki, Hanny Rudzkiej-Cybisowej. Drugą połowę wieku i niezwykle żywotną tradycję kolorystyczną reprezentują : Jan Cybis, Czesław Rzepiński,Eustachy Wasilkowski czy Krzysztof Zeydler-Zborowski.