Ignacy Mościcki (ur. 1 grudnia 1867 w Mierzanowie, zm. 2 października 1946 w Versoix) – polski chemik, polityk, w latach 1926–1939 prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Naukowiec, wynalazca, budowniczy polskiego przemysłu chemicznego.
Delegaci PPS na kongres II Międzynarodówki. Londyn 1896. Siedzą od lewej: Ignacy Mościcki, Bolesław Jędrzejowski, Józef Piłsudski, Aleksander Dębski. Stoją: Bolesław Miklaszewski, Witold Jodko-Narkiewicz
Ignacy Mościcki, Józef Piłsudski, Maria Piłsudska (siedzi w środku) i NN przedstawiciel Japonii z żoną. Berno 1904, przed wyjazdem Piłsudskiego do Japonii
Początkowo związany z ruchem socjalistycznym. W latach 1912–1922 profesor Politechniki Lwowskiej, autor nowatorskiej metody pozyskiwania kwasu azotowego z powietrza. Założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922roku[1]. W 1925 wybrany na rektora Politechniki Lwowskiej, profesor Politechniki Warszawskiej w latach 1925–1926. W 1926 wybrany na urząd Prezydenta RP, w 1933 wybrany na II kadencję. Blisko związany z obozem sanacyjnym Józefa Piłsudskiego. W 1927 był inicjatorem budowy Państwowych Zakładów Związków Azotowych w Mościcach pod Tarnowem. Autor ponad 40 patentów polskich i zagranicznych, po wyborze na prezydenta RP użytkowanie praw do swych patentów nieodpłatnie przekazał państwu polskiemu.
Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 przekroczył wraz z rządem RP granicę polsko-rumuńską. Został internowany przez władze Królestwa Rumunii. 30 września 1939 zrezygnował z prezydentury, wyznaczając uprzednio na swego następcę Władysława Raczkiewicza. W grudniu 1939 władze rumuńskie zezwoliły na jego wyjazd do Szwajcarii, gdzie mieszkał do śmierci. Pochodził z rodziny szlacheckiej, pieczętującej się herbem Ślepowron, pochodzącej z mazowieckich Mościc[2]. Był synem Faustyna Walentego (1835–1885) i Stefanii z Bojanowskich (ur. 1846). Dziadek Ignacego Mościckiego – Walenty – brał udział w powstaniu listopadowym[3]. Natomiast jego ojciec oraz stryjowie – Jan i Kazimierz – byli uczestnikami powstania styczniowego.
Ignacy Mościcki miał piątkę rodzeństwa[a]: Witolda Jana (1857–1937[5]), Aleksandrę (1861–?), Władysława (1863–1891), Zofię (1865–1896) i Ludwika Hipolita (1870–1938[6])[7].
Początkowo uczył się w gimnazjum w Płocku. Później, gdy rodzice Ignacego Mościckiego przenieśli się do Skierbieszowa, gdzie ojciec dzierżawił majątek ziemski, zaczął uczęszczać do gimnazjum w Zamościu[8]. Ze względu na niechęć do rusyfikacji, jakiej był poddawany, przeniósł się do Warszawy, gdzie kontynuował naukę najpierw w szkole Pankiewicza, a później w szkole realnej Babińskiego (ukończył ją w 1887)[9]. Był szczególnie uzdolniony w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych[10].
Studiował chemię na wydziale technologii chemicznej politechniki w Rydze[11]. Podczas studiów został członkiem a wkrótce potem gospodarzem Korporacji Akademickiej „Welecja”. W Rydze zawiązał wśród polskich studentów i żołnierzy miejscowego garnizonu konspiracyjne tzw. „kółko oświatowe”. Wraz z innymi korporantami z „Welecji” został członkiem Ligi Narodowej, a później także Związku Młodzieży Polskiej „Zet” (pod przywództwem Zygmunta Balickiego). Studia na ryskiej politechnice ukończył w 1891 roku.
22 lutego 1892 Ignacy Mościcki poślubił[12] w Płocku Michalinę Czyżewską. Był z nią blisko spokrewniony (była córką ciotki Mościckiego), ślub wymagał więc dyspensy udzielonej przez papieża[13].
Ze względu na to, że działalność „Zetu” nie odpowiadała Mościckiemu, nawiązał on kontakt z niepodległościowym ruchem socjalistycznym. Był współpracownikiem II Proletariatu. Brał nawet udział w przygotowaniach do zamachu na generał-gubernatora warszawskiego Josifa Hurko[14]. Miał on zostać zabity w eksplozji nitrogliceryny, której kilogram wyprodukował Mościcki w swoim mieszkaniu przy ul. Widok. Ustalono, że Mościcki i Michał Zieliński wtargną w mundurach rosyjskich oficerów na nabożeństwo w warszawskim soborze prawosławnym przy ul. Długiej i zdetonują ukryte pod mundurami ładunki wybuchowe. Mieli zginąć, a wraz z nimi liczni przedstawiciele rosyjskiej elity[14]. Zamach jednak się nie udał[15], o przygotowaniach do niego dowiedziały się władze carskie. Mościcki uprzedzony o grożącym aresztowaniu na żądanie Zielińskiego na początku lipca 1892 r. opuścił wraz z żoną zabór rosyjski i przez Prusy Wschodnie, Berlin, Rotterdam i Hoek Van Holland dotarł do Londynu, gdzie nie znając języka angielskiego imał się dorywczych prac. Zieliński mimo zagrożenia ze strony władz fanatycznie kontynuował próbę zamachu, został pojmany i zmarł przegryzając ampułkę z cyjankiem w momencie kiedy prowadzono go do policyjnego cyrkułu[16].
W Londynie kontynuował studia w Technical College w Finsbury i w Patent Library. Pracował również jako robotnik – początkowo rzeźbił w drewnie, później był pomocnikiem fryzjerskim (mimo fatalnej sytuacji materialnej rodziny, wzbudzał sensację wśród klientów odmawiając z powodów honorowych przyjmowania napiwków). Dzięki finansowej pomocy matki udało mu się nabyć zakład, w którym produkował kefir. Przedsięwzięcie zakończyło się jednak niepowodzeniem. Później zajął się stolarką i inkrustowaniem mebli[17].
Podczas pobytu w Wielkiej Brytanii kontynuował działalność w ruchu socjalistycznym. Był członkiem sekcji londyńskiej Związku Zagranicznego Socjalistów Polskich. W 1895 i 1896 został wybrany do zarządu organizacji. Wszedł również w skład delegacji polskich socjalistów na Kongres II Międzynarodówki. Zajmował się także m.in. wydawaniem czasopisma „Przedświt”[17]. W 1896 poznał Józefa Piłsudskiego[18].
W 1893 w Londynie Mościckiemu urodziła się córka, która jednak szybko zmarła na koklusz[18]. Ignacy przypłacił ten fakt załamaniem nerwowym. W 1894 przyszedł na świat syn Michał, a w 1897 córka Helena (zm. 1962, pierwsza żona Tadeusza Zwisłockiego i druga żona Aleksandra Bobkowskiego)[17].
W 1897 uniwersytet w Liège zaoferował mu pracę. Podobna propozycja wpłynęła w tym samym roku z Fryburga. Względy bezpieczeństwa i znajomość języka niemieckiego zadecydowały o tym, że Mościcki zdecydował się wyjechać do Szwajcarii. Tam osiadł i rozpoczął karierę naukową[19].
19 lipca 1898 Mościckim urodził się syn Józef Wiktor (późniejszy dyplomata, zm. 1955), a 1 kwietnia 1899 – Franciszek Ludwik (zm. 1927)[20][21]. Wszyscy trzej synowie zostali oficerami rezerwy Wojska Polskiego, a Józef i Franciszek odznaczeni Krzyżem Walecznych[22][23]
