Akcja Krzyżaków rozgrywa się w czasie największej świetności Królestwa Polskiego, w początkowym okresie unii polsko-litewskiej na przełomie XIV i XV wieku. Autor przedstawia dzieje konfliktu z zakonem krzyżackim, uwieńczone zwycięstwem polskiego oręża w bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku. Przy pisaniu powieści Sienkiewicz oparł się na licznych źródłach i opracowaniach historycznych, zarówno polskich jak i zagranicznych. Rekonstrukcja ważnych wydarzeń czy postaci historycznych jest w książce doskonale udokumentowana, niemniej na podstawie autentycznej historii Sienkiewicz kreuje własnych bohaterów i buduje wątki powieściowe. Obok króla Władysława Jagiełły, wielkiego mistrza zakonu Ulricha von Jungingena, księcia Witolda czy rycerza Zawiszy Czarnego pojawiają się charyzmatyczne postacie sienkiewiczowskie: Jurand ze Spychowa i jego córka Danusia, Zbyszko z Bogdańca czy rycerz Maćko. W wielką historię wplecione są wzruszające historie bohaterów, jak opowieść o zmaganiach Juranda z podstępnymi Krzyżakami czy dzieje tragicznej miłości Zbyszka i Danusi. Przede wszystkim, Sienkiewicz nadaje powieści antyniemiecką wymowę i tworzy wyidealizowany obraz Polaków, pragnąc w ten sposób zareagować przeciwko germanizacji prowadzonej przez władze zaboru pruskiego, a także podnieść na duchu naród we współczesnych mu czasach zaborów.