Książka ukazuje polskich imigrantów z lat 80. XX wieku na tle poprzednich fal polskiej imigracji w Kanadzie. Opracowanie powinno także umożliwić porównanie migracji schyłkowego okresu komunizmu w ogóle z wzorami przemieszczeń końca XX i początku XXI wieku (zob. np. Grabowska-Lusińska, Okólski 2008; Fihel, Kaczmarczyk, Okólski 2006; Fihel, Piętka 2007; Iglicka 2008; Jaźwińska, Okólski 2001; Kępińska 2006, 2007; Klagge i in. 2007; Milewski, Ruszczak-Żbikowska 2008; Mioduszewska 2008; Stark, Fan 2006), a także z przebiegiem procesów adaptacji w innych krajach, także na kontynencie amerykańskim (np. w Stanach Zjednoczonych). Zawarte tu refleksje stanowią ilustrację tezy, iż emigracja z Polski do Kanady w latach 80. podobna była pod wieloma względami do klasycznych migracji osiedleńczych z przełomu XIX i XX wieku. Z kolei w odniesieniu do stanu przystosowania opracowanie ukazuje polskich imigrantów – na tle specyficznych uwarunkowań oddziałujących w społeczeństwie kanadyjskim – jako zbiorowość dość hermetyczną pod względem społecznym i kulturowym, jednak dobrze zintegrowaną z rynkiem pracy. Podstawowe pytania, na jakie staram się odpowiedzieć w książce, są następujące: 1. Jak przebiegały procesy adaptacji wśród polskich imigrantów z lat 80. XX wieku w Kanadzie? 2. Jaki jest stopień przystosowania badanych (w poszczególnych wymiarach procesów adaptacji) do życia w społeczeństwie kanadyjskim w chwili obecnej? Pytanie o przebieg procesów adaptacji jest, mówiąc najogólniej, pytaniem o charakter zmian, jakich będą doświadczać imigranci na przestrzeni lat, żyjąc w nowym społeczeństwie, zmian obejmujących różne wymiary ich funkcjonowania społecznego, m.in. sferę kultury oraz stosunków społecznych. W ramach jednego ze sposobów konceptualizacji tej problematyki wyróżnia się zatem procesy akulturacji, obejmujące przyjmowanie przez imigrantów kultury (tzn. języka, a także wzorów zachowań, wartości, norm, symboli itp.) społeczeństwa przyjmującego, oraz procesy integracji społecznej, polegające na likwidowaniu barier utrudniających lub uniemożliwiających nawiązywanie kontaktów między jednostkami lub grupami społecznymi (Gans 1997:877). Dodatkowe dwa wymiary adaptacji opisywane w literaturze przedmiotu to satysfakcja (z warunków życia, ogólnie z decyzji o emigracji itp.), która może świadczyć o stopniu adaptacji psychologicznej, oraz identyfikacja. Ta ostatnia oznacza utożsamianie się imigrantów z elementami otaczającej ich rzeczywistości społecznej i wyraża się w przyjmowaniu obywatelstwa, zamiarze osiedlenia na stałe i w poczuciu przynależności do kraju osiedlenia (Goldlust, Richmond 1978:5). Powyższe rozróżnienie wymiarów adaptacji, nawiązujące do klasycznego paradygmatu badań w ramach teorii asymilacji8 i uzupełnione o koncepcje dotyczące wzorów powiązań imigrantów z krajami pochodzenia w ramach teorii transnarodowości, stanowiło szeroki kontekst teoretyczny, który nadawał kierunek procesowi projektowania badań i interpretacji danych empirycznych. Z recenzji prof. Doroty Praszałowicz: Zwrócenie uwagi na specyficzne, dość liczne a mimo to mało znane środowisko migracyjne oraz dostarczenie materiału do porównania go z innymi skupiskami polskich migrantów w świecie, to ważne zalety pracy. (…) Wbrew tytułowi, praca jest nie tyle socjologiczna, co interdyscyplinarna i stanowi ważny wkład w (interdyscyplinarne właśnie) studia migracyjne. (…) Przedłożona praca to rezultat rzetelnie przeprowadzonych badań, których wyniki poddano profesjonalnej analizie. (Autorka) uzupełniła jedną z luk w naszej wiedzy zarówno o skupiskach polonijnych, jak również ogólnie o przeobrażeniach, jakim podlegają migranci w nowym otoczeniu.