Tom I - 523 s./1875 r.
Tom II - 489 s./1875 r.
Tom V - 582 s./1875 r.
Tom VI - 557 s./1876 s.
Tom VII - 437 s./ 1876 r.
Trwało pomiędzy 24 marca, a 16 listopada 1794 roku. Spowodowane zostało drugim rozbiorem Polski i rządami ugrupowania Targowicy. Przygotowane zostało przez krajowe i emigracyjne koła patriotyczne pod kierunkiem H. Kołłątaja oraz I. Potockiego, a poprzedził je szeroko w kraju rozgałęziony spisek. Sam jego wybuch przyspieszyła zarządzona przez dowódcę wojsk rosyjskich (zaborczych) – generała I.A. Igelströma redukcja polskiego wojska (o połowę) i przymusowy werbunek żołnierzy z oddziałów zredukowanych do armii rosyjskiej i pruskiej oraz nasilające się aresztowania wśród spiskowców i sprzysiężonych.
Po upadku powstania kościuszkowskiego, zaborcy Polski - Austria, Prusy i Rosja dokonały trzeciego rozbioru Polski (w 1795 roku). Powstanie miało jednak ogromny wpływ na rozwój polskiej myśli politycznej - próby wciągnięcia do walki mas ludowych i radykalizm społeczny poglądów jakobinów dały początek tradycji nurtu lewicowego wśród polskich ruchów wolnościowych, łączących walkę o niepodległość państwa z programem reform społecznych. Na arenie polityki międzynarodowej kierownictwo powstania kościuszkowskiego bezskutecznie starało się pozyskać pomoc rewolucyjnej Francji, a samo (wiążąc siły pruskie na ziemiach polskich), uniemożliwiło anty francuskie działania Prusom.
Wybuchło 29 listopada 1830 roku i trwało do października roku 1831. Wybuchło na fali europejskich ruchów rewolucyjnych, ale jego główną przyczyną była wewnętrzna sytuacja panująca w Królestwie Polskim (łamanie konstytucji Królestwa przez cara, wielkiego księcia Konstantego i rząd, nadmierny ucisk podatkowy, niedotrzymanie obietnic dotyczących przyłączenia do Królestwa ziem zaboru rosyjskiego i represje). Sam wybuch akcji zbrojnej przyspieszony został na skutek przygotowań cara do użycia armii Królestwa Polskiego przeciw francuskiej i belgijskiej rewolucji. Powstanie, przygotowane przez koło spiskowców z warszawskiej Szkoły Podchorążych pod wodzą porucznika P. Wysockiego, rozpoczęło się atakiem na Belweder i nieudanym zamachem na wielkiego księcia Konstantego. Generalicja polska sprzeciwiła się powstaniu, poparł go natomiast lud Warszawy. Mimo początkowych sukcesów powstania, władzę nad nim objęła polityków o orientacji konserwatywnej (F. K. Drucki - Lubecki, A.. J. Czartoryski, M. G. Radziwiłł i J. G. Chłopicki).
Konsekwencją klęski powstania listopadowego było znaczne ograniczenie autonomii Królestwa Polskiego i wzmożony ucisk narodu polskiego we wszystkich zaborach. Powstanie listopadowe przekreśliło jednak możliwość rosyjskiej interwencji w ruchy rewolucyjne Belgii i Francji, a liberalne i postępowe koła zachodniej Europy, uciekających z ziem polskich (po upadku powstania) spiskowców, witały jako szermierzy wolności.
Trwało od 22 stycznia 1863 roku, do połowy roku 1864. Walki toczono na ziemiach Królestwa Polskiego, a także: na obszarach Litwy, Białorusi i części ziem Ukrainy.
Osłabienie Rosji spowodowane wojną krymską (lata: 1853 – 1856) oraz zjednoczenie Włoch (innym narodom dające nadzieję na niepodległość), skłoniły Polaków do utworzenia tajnych niepodległościowych ugrupowań politycznych (Koła Oficerskiego Z. Sierakowskiego, Związku Trojnickiego oraz kół skupionych wokół: N. Jankowskiego, K. K. Majewskiego i E. Jurgensa). Zacieśniły się także związki Polaków w kraju z polską emigracją polityczną. Od początku lat sześćdziesiątych organizowano uliczne i kościelne manifestacje patriotyczne, na które władze odpowiadały terrorem. Jednocześnie, dążenie polskich chłopów do uzyskania ziemi na własność, dawało możliwość pozyskania ich do walki z zaborcą. Pod koniec roku 1861 sieć konspiracyjną zorganizowały dwa (rywalizujące ze sobą) obozy polityczne: „białych” i „czerwonych”. Wybuch powstania przyspieszyła zarządzona w połowie stycznia 1863 roku branka. 22 stycznia 1863 roku manifest spiskowców wezwał naród do powstania, jednocześnie uwłaszczając chłopów i obiecując ziemię bezrolnym uczestniczącym w walce. Na skutek dominacji organizacji „białych” władze powstańcze traktowały walkę jednak głównie jako demonstrację zbrojną polskiego niezadowolenia i oczekiwały na jakąś pomoc państw zachodniej Europy.
O losach powstania styczniowego zadecydowała rosnąca przewaga wojsk rosyjskich i brak pomocy Zachodu. Carska reforma z 2 marca 1864 roku, zapewniła chłopom wszystkie korzyści, które ewentualnie mogłyby dla nich płynąć z dekretów powstańczych i przekreśliła możliwość masowego udziału chłopów w walce.
Po upadku powstania styczniowego, zlikwidowano autonomię Królestwa Polskiego i podjęto rusyfikację polskiego narodu. Powstanie styczniowe było najdłużej trwającym polskim powstaniem. Kończyło jednak okres polskich powstań narodowych doby porozbiorowej. Dzięki swej sile i społecznemu programowi przyczyniło się do uwłaszczenia chłopów w Królestwie Polskim na warunkach korzystniejszych niż w pozostałych zaborach, co przyspieszyło postęp społeczny i gospodarczy tych ziem oraz wzrost świadomości narodowej chłopów. Pozostawiło po sobie również trwały ślad w polskiej sztuce i literaturze oraz wywarło wpływ na niepodległościowe dążenia następnych pokoleń Polaków.
Ocena polskich powstań narodowych
Jeśli wojna jest po prostu polityką prowadzoną za pomocą militarnych środków, to powstanie jest polityką o tyle specyficzną że jedna z walczących stron nie uważa drugiej za równorzędnego przeciwnika, tylko za buntownika dopuszczającego się zdrady stanu. Uczestnicy powstania (w przeciwieństwie do jeńców wojennych, nie są więc chronieni międzynarodowymi konwencjami - stawiani są więc przed sądem, a ich majątki ulegają konfiskacie).
Dla narodu polskiego, powstania były wyrazem dążeń niepodległościowych i instrumentem (jak pokazała historia - niezbyt jednak skutecznym) do walki o niepodległość i suwerenność swojej ojczyzny.
Każde z polskich powstań narodowo – wyzwoleńczych (powstanie kościuszkowskie, powstanie listopadowe i wreszcie powstanie styczniowe) przypadło na zupełnie inną sytuację polityczną państwa i narodu polskiego.
W insurekcji kościuszkowskiej (rok 1794), która wybuchła po drugim rozbiorze Polski, ale gdy jeszcze formalnie istniało państwo polskie, walczący Polacy nie mieli jeszcze statusu buntowników, ani rebeliantów i traktowani byli po prostu jako druga ze stron walczących. Podczas Powstania kościuszkowskiego po raz pierwszy pojawił się natomiast problem ludu rozumianego jako część polskiego narodu. Symbolika powstańcza związała się więc z osoba szewca Jana Kilińskiego oraz z elementami kosy i chłopskiej sukmany, a Uniwersał Połaniecki obdarzył chłopów wolnością osobistą. Militarny stosunek polskich sił i środków do wojska zaborcy był jednak dla Polaków wybitnie niekorzystny.
