Stanisław Tarnowski, hrabia, pseud. Edward Rembowski, Światowid (ur. 7 listopada 1837 w Dzikowie (część Tarnobrzega), zm. 31 grudnia 1917 w Krakowie) – polski historyk literatury, krytyk literacki, publicysta polityczny, przywódca konserwatystów krakowskich, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezes Akademii Umiejętności w Krakowie, członek Towarzystwa Historycznego we Lwowie.

Pochodził z rodziny arystokratycznej, był synem hrabiego Jana Bogdana i Gabrieli z Małachowskich, bratem Jana Dzierżysława i Juliusza[2]. Braćmi stryjecznymi Stanisława byli Władysław Tarnowski[3], poeta i dramaturg, kompozytor; oraz imiennik Stanisław Tarnowski, zwany „Białym”[4] malarz i kolekcjoner. Siostra Stanisława, Waleria, (1830-1914) wyszła za mąż w 1855 za Franciszka Mycielskiego (ziemianina, działacza społecznego i politycznego) i była matką m.in. Jerzego Mycielskiego (historyka sztuki).

Stanisław Tarnowski uczęszczał do gimnazjum Św. Anny w Krakowie (1850-1854), następnie studiował prawo (1855-1858) i filologię (1858-1861, m.in. u Karola Mecherzyńskiego) na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studia w dziedzinie filologii uzupełniał na uniwersytecie w Wiedniu (1861). Związał się w tym okresie z Hotelem Lambert, był korespondentem galicyjskim Biura Politycznego Hotelu Lambert, a podczas pobytu w Paryżu w ramach działalności tego Biura współpracował m.in. z Julianem Klaczką i Walerianem Kalinką. Za współpracę z Komitetem Narodowym podczas powstania styczniowego (m.in. przy organizacji oddziału powstańczego pod dowództwem Zygmunta Jordana) był więziony przez władze austriackie w Ołomuńcu. Po ułaskawieniu stanął na czele krakowskich konserwatystów (tzw. stańczyków, 1865). W 1866 roku we dworze należącym do kuzyna i imiennika Stanisława Tarnowskiego, mianowicie Stanisława Tarnowskiego zwanego „Białym” w Śniatynce gościł polski malarz Artur Grottger, który uwiecznił swego gospodarza w cyklu „Lithuania”[5], mimo to autorem książki „Artur Grottger” był Stanisław Tarnowski – bohater tego artykułu.

Tom I -504str. Tom II - 612str.