Europa Środkowo-Wschodnia – nazwa stosowana dla określenia europejskich państw mających wspólne korzenie kulturowe i historyczne, a także wspólną przeszłość jako buforowe socjalistyczne republiki podlegające ZSRR lub będące jego częścią składową jako republiki radzieckie. Jest to zbitka dwóch określeń tej części Europy – geograficznego (środkowa) i politycznego (Wschodnia).

Jednym ze współtwórców tego określenia był Oskar Halecki. Stało się ono bardziej popularne od lat 80., gdy trzej intelektualiści (Milan Kundera, Czesław Miłosz i István Bibó) użyli go jako przeciwwagi dla terminu Europa Wschodnia.

Obecnie do tego regionu zalicza się:

państwa Grupy Wyszehradzkiej (Polska, Czechy, Słowacja, Węgry)

państwa nadbałtyckie odłączone od ZSRR, będące niegdyś częścią lub dominium Rzeczypospolitej (Litwa, Łotwa, Estonia)

państwa ruskie odłączone od ZSRR, będące niegdyś częścią Rzeczypospolitej (Białoruś, Ukraina)

państwa powstałe z Jugosławii (Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Serbia, Czarnogóra, Macedonia Północna)

pozostałe kraje bałkańskie (Albania, Bułgaria i Rumunia).

Łącznie do tego regionu zalicza się 18 państw (lub 19, wliczając także Kosowo, uznawane przez część państw świata).