Smoleński Władysław, pseud. i krypt., m. in.: Władysław Grabieński, W.S., T.L. (1851–1926), historyk. Ur. 6 IV we wsi Grabienice Małe koło Ciechanowa. Był synem Józefa i Balbiny ze Smosarskich, młodszym bratem Macieja (zob.) i starszym Stanisława (zob.). Po śmierci ojca opiekowała się S-m matka i najstarszy brat Maciej, ksiądz. Ten umieścił go w szkole elementarnej w Lipnie, z której S. wyniósł złe wspomnienia («niemiłosierne bicie» za błędne recytowanie katechizmu), a później, zabrany przez matkę, uczył się w równie marnej szkole elementarnej w Niedzborzu. Lepszy poziom reprezentowała czteroklasowa szkoła w Mławie, gdzie S. zetknął się z przedpowstaniowymi manifestacjami patriotycznymi i gdzie, jak wspominał we Fragmencie pamiętnika, «młody nauczyciel Tomasz Solecki [późniejszy powstaniec] uświadamiał nas o ówczesnym ruchu narodowym i o potrzebie oary dla ojczyzny». «W r. 1863 będąc uczniem otwartej za rządów margrabiego Wielopolskiego szkoły powiatowej specjalnej w Lipnie, dojrzewałem w atmosferze powstańczej i wyniosłem z niej ugruntowaną świadomość polską» – napisał w tymże pamiętniku. Potem wrócił do Mławy, a po zamknięciu tam szkoły przez władze, przeniósł się do stojącego wówczas na dobrym poziomie gimnazjum w Płocku. Sam przyznawał, że był tam początkowo «uczniem lichym», ale pilnym czytelnikiem literatury polskiej; pisywał poezje oraz wypracowania z polskiego dla kolegów. Już wówczas zarabiał korepetycjami. Duży wpływ wywarł nań nauczyciel polskiego, historii i łaciny Antoni Zakrzewski. «Dobrze mówił półsłówkami, budził w nas uczucia patriotyczne, a wstręt do podłości. Wolnomyślny, nie taił przed nami swych zapatrywań. Jemu głównie zawdzięczam gwałtowną reakcję przeciwko usposobieniu religijnemu, nabytemu pod wpływem egzaltowanej Julki [siostry S-ego], która chciała wykierować mnie na świętego» – wspominał w Notatce autobiogracznej sporządzonej w r. 1894. W r. 1868 S. został czasowo wydalony z gimnazjum za udział w buncie przeciw narzucaniu języka rosyjskiego na lekcjach religii, na co godził się serwilistycznie nastawiony prefekt ks. Julian Ołdakowski. Reaktywowany, nie ukończył jednak VII kl. z powodu przewagi ocen niedostatecznych, co było ponoć skutkiem przeżywania pierwszej miłości.