Słownik – zbiór definicji słów lub wyrażeń ułożonych i opracowanych według określonej zasady. Struktura słownika dzieli się na artykuły hasłowe ułożone w porządku alfabetycznym, rzadziej tematycznym lub gniazdowym (w oparciu o wspólne gniazda etymologiczne).
Rodzaj słownika określa zasadę budowy artykułu hasłowego i sposób uporządkowania. Pod pojęciem tym rozumiemy też zasób słów jakiejś osoby. Nauką zajmującą się metodami tworzenia słowników i encyklopedii oraz ich metodologią i historią jest leksykografia.
Językowe[edytuj | edytuj kod]
języka, np. polskiego (lub jednojęzyczny) – zbiór słów (haseł) wraz z opisem ich znaczenia lub znaczeń, zawiera typ odmiany słowa dla języków fleksyjnych, etymologię i przykłady użycia słowa dla każdego ze znaczeń (tzw. konkordancję);
ortograficzny języka – zbiór słów (haseł) bez opisu znaczeń, zawiera jedynie poprawną odmianę i pisownię wyrazu;
ortoepiczny – dający zalecenia dotyczące wymowy w szerokim tego słowa znaczeniu, a więc fonetyki, fleksji i składni wyrazów budzących w tym zakresie wątpliwości, np. Słownik poprawnej polszczyzny;
ortofoniczny – dający zalecenia dotyczące poprawnej wymowy;
dwujęzyczny (np. francusko-polski) – zbiór słów jednego języka („wejściowego”) wraz z odpowiednikami w drugim języku („wyjściowym”), zawiera opis gramatyczny, odmianę i często przykłady użycia w drugim języku;
frazeologiczny – zbiór idiomów i fraz typowych dla danego języka;
frazeologiczny dwujęzyczny – zbiór specyficznych i bezpośrednio nieprzetłumaczalnych wyrażeń jednego języka i ich tłumaczeniem na drugi wraz z przykładami użycia w języku tłumaczonym (pierwszym);
terminologiczny (np. prawniczy) – zbiór wyrażeń charakterystycznych dla jakieś dziedziny wiedzy wraz z opisem ich znaczenia;
wyrazów obcych – zbiór słów jakiegoś języka pochodzących (przyjętych) z innych języków;
biograficzny – zbiór życiorysów;
tematyczny – zbiór pojęć, wyrażeń i rozwiązań z jakiejś dziedziny wiedzy, np. „poradnik spawacza”;
encyklopedyczny – zbiór haseł (artykułów hasłowych) uporządkowanych alfabetycznie lub rzeczowo i zawierających opisania bardziej szczegółowe niż w słowniku języka, ale mniej szczegółowe niż w wielkiej encyklopediipowszechnej; jednak granica między pojęciami „słownik encyklopedyczny” a „encyklopedia” jest niewyraźna.
etymologiczny – zbiór haseł wraz z opisem ich etymologii, jednocześnie z reguły duże słowniki językowe również zawierają pewne wyjaśnienia etymologiczne;
częstotliwościowy (frekwencyjny) – zbiór wyrazów lub związków frazeologicznych uszeregowanych zgodnie z częstością ich występowania, np. w mowie pisanej, mówionej itd., zwykle uszeregowanie rozpoczyna się od słowa/wyrażenia najczęściej spotykanego;
archaizmów – zbiór wyrazów, które nie są w języku obecnie używane;
regionalizmów – zbiór wyrazów typowych dla danego regionu;
a tergo – zbiór słów uszeregowanych w kolejności alfabetycznej, ale według liter od końca wyrazów;
rymów – pozwala na łatwe odnalezienie rymujących się wyrazów, szczególnie popularny w kulturze anglosaskiej (ang. rhyming dictionary);
wyrazów bliskoznacznych – zbiór haseł o tym samym bądź podobnym znaczeniu;
paronimów (wyrazów podobnych), homonimów (wyrazów jednakowo brzmiących, ale mających różne znacznie), antonimów (wyrazów o przeciwnym znaczeniu), czasami łączny, np. Słownik synonimów i antonimów.
