Przeglądając zebrany w tej książce z takim trudem i pietyzmem materiał, ilustrujący 20-letni dorobek współczesnej Polski, odczuwam wyraźnie to kłębowisko sprzeczności sądów, które targa dziś każdym inteligentnym Polakiem. Oto tu macie niezbite dowody i dokumenty nie tylko wielkiej tężyzny narodu le i świadectwo wszystkich cudów dokonanych w okresie niepodległości w przemyśle i w rolnictwie, w nauce i technice, w miastach i na wsi, na morzu i na lądzie; są to liczne dzieła o historycznej wartości. Ale zaraz obok tego roją się zestawienia ,,stanu faktycznego" w porównaniu ze stanem faktycznym wielkich państw zachodu. I natychmiast urok wszelkich osiągnięć i triumfów pryska. A gdy jeszcze ponadto wyskoczymy na chwilę z książki, ilustrującej nasz dorobek, ze statystyki charakteryzującej niezbicie nasz wysiłek ,,podciągania Polski wzwyż" i dotrzemy do chaty chłopskiej, związanej z karłowym gospodarstwem, do mieszkania bezrobotnego na przedmieściach Warszawy czy Łodzi, do budżetu domowego małego urzędnika, to cały nasz optymizm wyrosły na tle syntezy przekształca się w głęboki pesymizm, ilustrowany i umocniony wszechstronną analizą. Są więc dwie prawdy i dwie rzeczywistości życia polskiego (fragment książki).