W latach 50. i 60. ubiegłego stulecia językoznawcy spierali się o to, czy polski język literacki pochodzi z dialektu małopolskiego czy wielkopolskiego. W wyniku długotrwałej debaty ustalono katalog cech gramatycznych, które miały przemawiać za jedną z wymienionych hipotez. Badacze zdawali sobie sprawę, że historia słownictwa może stanowić ważny argument. Jednak w owym czasie nie było takich badań, które by pokazały, jakie jest podłoże gwarowe słownictwa języka literackiego. Niniejsza praca stanowi efekt studiów nad historią i geografią słownictwa, które na przełomie XVIII i XIX wieku było oceniane jako archaiczne bądź niemieszczące się już w normie języka literackiego. Przeprowadzone badania pokazują, że leksykę literackiej polszczyzny budował dialekt małopolski do końca XVI wieku. Jednak począwszy od wieku XVII leksyka ta ogranicza się do południowopolskiej odmiany języka literackiego – ogólnopolski zasięg zyskują wyrazy północnopolskie. Ma to bezpośredni związek z przeniesieniem centrum kulturowego z Krakowa do Warszawy.