Warszawa, miasto stołeczne Warszawa (m.st. Warszawa) – stolica Polski i województwa mazowieckiego, największe miasto kraju, położone w jego środkowo-wschodniej części, na Nizinie Środkowomazowieckiej, na Mazowszu, nad Wisłą.
W 1569 mocą unii lubelskiej Warszawa została ustanowiona miejscem obrad sejmów Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Od 1573 odbywały się tam wolne elekcje, a w latach 1596–1611 do Warszawy przeniesiono dwór królewski i urzędy centralne.
Warszawa jest największym polskim miastem pod względem liczby ludności (1 753 977 mieszkańców, stan na 31 grudnia 2016) i powierzchni (517,24 km² łącznie z Wisłą).
Jest jedynym polskim miastem, którego ustrój jest określony odrębną ustawą. Od 2002 Warszawa jest gminą miejską mającą status miasta na prawach powiatu. W jej skład wchodzi 18 jednostek pomocniczych – dzielnic m.st. Warszawy.
Warszawa jest ważnym ośrodkiem naukowym, kulturalnym, politycznym oraz gospodarczym. Tutaj znajdują się siedziby m.in. Prezydenta, Sejmu i Senatu, Rady Ministrów oraz Narodowego Banku Polskiego. Warszawa jest także siedzibą agencji Frontex odpowiedzialnej za bezpieczeństwo granic zewnętrznych Unii Europejskiej oraz Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka (ODIHR), agendy OBWE.
Warszawa jest drugim (po Lwowie) polskim miastem wyróżnionym Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Została także wyróżniona Orderem Krzyża Grunwaldu I klasy, Krzyżem Niepodległości z mieczami i Warszawskim Krzyżem Powstańczym.
W 2010 think tank Globalization and World Cities (GaWC), badający wzajemne stosunki pomiędzy miastami świata w kontekście globalizacji, uznał Warszawę za metropolię globalną (Alpha-). W 2016 ocena ta została podwyższona do Alpha.
Nazwa pojawia się w XIV-wiecznych zapiskach jako Warseuiensis (1321), Varschewia (1342) i XV wieku jako Warschouia (1482). Średniowieczna nazwa brzmiała Warszewa, Warszowa. Najprawdopodobniej pochodzi od formy dzierżawczej imienia Warsz (skróconej formy popularnego wówczas staropolskiego imienia Warcisław, Wrocisław), używanego m.in. przez przedstawicieli rodu Rawów (Rawiczów) herbu Rawa, właścicieli części terenów w rejonie współczesnego Solca i Mariensztatu. Prawdopodobnie Warsz z rodu Rawów otrzymał w XIII wieku nadanie książęce, z którego powstała wieś nosząca jego imię.
Zmiana nazwy na Warszawa wynikła z mazowieckiej wymowy dialektycznej. Do końca XV wieku samogłoska -a- przechodziła w -e- po spółgłoskach miękkich (-sz- była w tamtym okresie spółgłoską miękką). W XV wieku formy z wtórnym -e- zaczęły być postrzegane jako gwarowe. Dlatego też zastępowano -e- przez -a-. Taka zmiana nie była uzasadniona etymologicznie, więc takie formy nazywa się hiperpoprawnymi (np. siadlisko, królawski). Tak też nastąpiła zmiana nazwy z Warszewa na Warszawa, która upowszechniła się w XVI wieku.
11 listopada 1918 Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową w Warszawie (14 listopada 1918 również pełnię władz cywilnych w stolicy) i naczelne dowództwo sił zbrojnych. W konsekwencji Warszawa stała się stolicą II Rzeczypospolitej.
W okresie 13–26 sierpnia 1920, w czasie trwającej wówczas wojny polsko-bolszewickiej (mającej na celu m.in. podporządkowanie Polski ZSRR i ekspansję komunizmu na Zachód), na przedpolach Warszawy i okolicznych terenach rozegrała się Bitwa Warszawska. Punktem zwrotnym walk była bitwa pod Radzyminem, po której kontrofensywa Piłsudskiego zadecydowała o zwycięstwie.
W okresie międzywojennym miał miejsce rozwój przestrzenny Warszawy, spowodowany m.in. koniecznością wzniesienia nowych gmachów publicznych na potrzeby administracji młodego państwa. W 1939 liczyła ona 1 mln 350 tys. mieszkańców. Szczególne zasługi dla rozwoju stolicy położył prezydent Stefan Starzyński; m.in. budowa ponad 100 tys. mieszkań z infrastrukturą (osiedla na Żoliborzu, Saskiej Kępie, Mokotowie), budowa nowej siedziby Muzeum Narodowego, renowacja Pałacu Blanka, Arsenału, Pałacu Brühla, odkrycie średniowiecznych murów Warszawy, założenie muzeum na Zamku Warszawskim i Muzeum Piłsudskiego w Belwederze, rozwój infrastruktury (rozbudowa komunikacji miejskiej, budowa lotniska na Okęciu, przygotowanie projektu budowy mostu Piłsudskiego i sieci metra, modernizacja tras wylotowych Warszawy, modernizacja szpitali). Ponadto założono nowe parki (m.in. park Sowińskiego i park Dreszera).
! Uwagi:
Oprawa lekko zabrudzona.brzegi stron nieco zakurzone. Blok spójny.Druk w stanie dobrym.