1. Dzieje Krakowa. Kraków do schyłku wieków średnich, Tom I - s. 569, 1992 r. 2. Dzieje Krakowa. Kraków w wiekach XVI-XVIII, Tom II - s. 669, 1994 r. 3. Dzieje Krakowa. Kraków w latach 1796-1918, Tom III - s. 435, 1979 r. Kraków posiada bogatą, wielowiekową historię. Z jego początkami wiążą się legendy, później było to miasto książęce, królewskie, któremu prosperity zapewniły rzesze kupców i rzemieślników, a artyści i naukowcy przyczynili się do rozwoju kultury i nauki. Człowiek pojawił się na terenie dzisiejszego Krakowa już w okresie prehistorii. Jak wskazują badania archeologiczne, miało to miejsce przed ok. 200 tys. lat. Ludzie znaleźli tu dobre warunki do osiedlenia się dzięki dobremu dostępowi do pożywienia (bliskość rzeki, wiele lasów), dużej liczbie jaskiń, które były schronieniem dla naszych przodków oraz dzięki surowcom naturalnym i bliskości dużych szlaków komunikacyjnych. To wszystko spowodowało osiedlanie się coraz większej liczby ludzi i utworzenie prazalążka dzisiejszego miasta. Pozostałością po dawnych mieszkańcach terenu Krakowa są dwa kopce, które być może były miejscami kultu religijnego, choć ich przeznaczenie nie jest do końca znane. Są to kopiec Krakusa (jak podaje legenda, był on założycielem Krakowa i to od jego imienia powstała nazwa miasta) i Wandy, która według legendy rzuciła się do Wisły, chcąc uniknąć poślubienia niemieckiego rycerza Rytygiera. Pierwotnie kopców było więcej, np. mapa okolic Krakowa wykonana przez kartografów szwedzkich w czasie potopu szwedzkiego ujawnia wiele mniejszych kurhanów w sąsiedztwie Kopca Kraka Jak wykazują archeolodzy, Kraków od najdawniejszych czasów pełnił rolę jednego ze znaczniejszych ośrodków państwa Wiślan niewątpliwie dzięki ważnej strategicznie roli wzgórza wawelskiego. Ważne znaczenie pełnił też pierwotny, bardzo bogaty stan hydrograficzny terasy Wisły. Rzeka w okolicach Wawelu rozgałęziała się na kilka odnóg, co czyniło ją łatwiejszą do przekroczenia. Fakt położenia Krakowa na styku Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Pogórza Karpackiego oraz Kotliny Sandomierskiej dodatkowo nadawał miastu charakter węzła transportowego. Poza tym, rozlewiska i mokradła otaczające Wawel (przez pewien czas znajdujący się na wyspie) czyniły go miejscem łatwym do obrony. Wśród historyków trwa dyskusja nad interpretacją wzmianki w Żywocie Świętego Metodego o "pogańskim księciu siedzącym na Wiśle". Ową "Wisłę" interpretuje się jako naczelny gród państwa Wiślan, umiejscawiając go albo w Wiślicy, albo w Krakowie. Wykopaliska archeologiczne przemawiają jednak raczej za tym drugim. Przypuszczalnie organizm państwowy stworzony przez Wiślan upadł pod naporem Państwa Wielkomorawskiego, a jego ziemie dostały się w orbitę wpływów Wielkich Moraw. Nie da się na razie potwierdzić dalej idących hipotez. Ogólnie rzecz biorąc nie ma wiarygodnych informacji na temat tego, co działo się z Krakowem przez okres od 2 poł. IX wieku aż do połowy X w. Musiał się jednak znaleźć w strefie wpływów czeskich. Na czasy panowania czeskiego przypada prawdziwy rozkwit Krakowa. Okres ten da się już uchwycić w źródłach pisanych. Po raz pierwszy dwukrotnie wspomina o Krakowie w swojej Relacji z około 966 roku Ibrahim ibn Jakub – żydowski kupiec z (arabskiej wówczas) Tortosy, który opisuje Kraków jako ważny ośrodek handlowy i bogaty gród... ! Uwagi: Obwoluty lekko wytarte. Brzegi stron nieco zakurzone.