Wydanie zawiera dwa tomy:
Adam Mickiewicz, Dzieła prozą, t. II: Listy i przemówienia, cz. 1.
Adam Mickiewicz, Dzieła prozą, t. III: Listy i przemówienia, cz. 2.
Wydanie zupełne, z portretami i podobiznami autografów poety.
Mickiewicz ADAM BERNARD, ur. 24 XII 1798, Nowogródek lub Zaosie k. Nowogródka, zm. 26 XI 1855, Stambuł, poeta, już przez współczesnych uznawany za największego poetę polskiego romantyzmu.
Mickiewicz pochodził z drobnej szlachty herbu Poraj. Ojciec, Mikołaj, był adwokatem przy sądach nowogródzkich. W 1807–15 Adam uczył się w szkole dominikanów w Nowogródku, następnie na uniwersytecie w Wilnie przygotowywał się do zawodu nauczycielskiego (stypendium zobowiązywało go do kilkuletniej pracy w szkole). Wiedzę gruntowną zwłaszcza w zakresie filologii, uzupełniał samokształceniem wraz z przyjaciółmi (J. Czeczot, F. Malewski, T. Zan, J. Jeżowski). Należał do założycieli Towarzystwa Filomatów (1817); o wyznawanych przez niego wówczas ideałach świadczą utwory poetyckie, zwłaszcza Oda do młodości (1820, wydanie 1827). W 1819–23 (z przerwą na urlop zdrowotny 1821/22) uczył w szkole powiatowej w Kownie.
Przełom romantyczny
W 1822 wydał w Wilnie tom 1 Poezji, uznawany za manifestację przełomu romantycznego w literaturze polskiej; programowa przedmowa i cykl Ballad i romansów wskazywały na inne niż klasycystyczne źródła poezji: przyroda rodzimej okolicy, miejscowe podania przemawiające ludową cudownością i prawdą uczuć. Tom 2 Poezji (1823) objął powieść poetycką Grażyna i poemat dramatyczny Dziady. W Grażynie, osnutej na tle walk Litwinów z Krzyżakami, tytułowa bohaterka, powodowana troską o niezależność Księstwa Litewskiego, doprowadza do zerwania ugody, którą z Krzyżakami zawarł jej mąż, książę Litawor; przebrana za Litawora wszczyna bitwę, w której heroicznie ginie. Tytuł Dziady pochodzi od nazwy ludowego święta zmarłych. W części II ich duchy wywołuje Guślarz, przewodzący chłopskiej gromadzie; obrzęd zakłóca zagadkowe Widmo; tożsamy z nim jest bohater części IV, Gustaw, ni to duch-powrotnik (zabił się z miłości), ni to szaleniec. W zaduszny wieczór pojawia się na plebanii, jego wspomnienia składają się na monolog liryczny o wielkiej sile poetyckiej. Racji Gustawa, człowieka złamanego nieszczęściem, Ksiądz przeciwstawia tylko obiegowe zdania o potrzebie pogodzenia się z własnym losem. Zrozumienia swojego losu bohater szuka w ludowym obrzędzie. Z cyklu wczesnych Dziadów, których części mają numerację rozmyślnie nieciągłą, zachował się jeszcze fragment części I. Przyjmuje się, że Dziady mają charakter autobiograficzny, że wyraziło się w nich uczucie poety do Marii Wereszczakówny, po mężu Puttkamerowej (Maryli), która była też adresatką paru jego liryków.