Si quid est rebus humanis plane divinum, quod nobis Superni cives (si in eos invidia caderer) invidere possent, id certe est Sacro-sanctum Missae Sacrificium, cujus beneficio fit, ut homines quadam anticipatione possideant in terris coelum, dum ante oculos habent, & manibus contreclant ipsum coeli terraeque Conditorem. Quo magis est mortalibus laborandum, ut hoc tantum privilegium cultu atque honore debito tueantur, caveantque Angelos negligentiae osores, qui sunt aemuli venerationis. Hinc factum est, ut hujus sacri mysterii celebrandi rationem, ac preces, quas Summi Pontifices praedecessores nostri Pius V. & Clemens VIII. diligentissime recognosci atque instaurari curaverunt: Nos quoque eorum vestigiis inhaerentes, iterum examinari, & si quid forte in iis assiduus (quod plerumque contingit) temporis cursus corruperit, restiui jusserimus. Quamobrem sicuti nuper ad divini Offici nitorem reformari Breviarium, ita demum hujus exemplo ad divini Sacrificii ornamentum corrigi Missale mandavimus. Et quoniam hasce quasi alas, quas Sacerdos instar Cherubim prisci Tabernaculi quotidie pandit ad verum mundi Propitiatorium, decet esse plane geminas, atque uniformes, hujus rei curam commisimus viris eruditis, ac piis, quorum diligentia ita opus perfectum est, ut nihil desiderari amplius possit. (fragment rozdziału Urbanus Papa VIII).
Mszał Rzymski (łac. Missale Romanum) – najważniejsza księga liturgiczna w Kościele katolickim obrządku rzymskiego, zawierająca teksty stałych i zmiennych części Mszy. Mszał zawiera wskazówki potrzebne do sprawowania tej Najświętszej Ofiary oraz dotyczące szczególnych celebracji związanych z poszczególnymi obchodami i okresami roku liturgicznego. Powstał z połączenia następujących ksiąg: sakramentarza, lekcjonarza, graduału i „Ordines Romani”.
Na jego układ miał wpływ ryt rzymski oraz ryt gallikański.
Oto kolejne edycje typiczne Mszału rzymskiego:
14 lipca 1570 – Pius V bullą Quo primum promulgował pierwszy mszał obejmujący całość liturgii;
7 lipca 1604 – Klemens VIII dokonał nieznacznej korekty mszału Piusa V;
2 września 1634 – nowa edycja mszału, wydana przez Urbana VIII;
1884 – nowa edycja mszału, wydana przez Leona XIII;
25 lipca 1920 – Benedykt XV wydał nowy mszał, z uwzględnieniem zmian dokonanych przez Piusa X;
1955 – Pius XII zatwierdził nowe wydanie Mszału, dopuścił możliwość częściowego stosowania języków narodowych, zreformował obrzędy Wielkiego Tygodnia (też Liturgii godzin);
1962 – Jan XXIII m.in. dodał do Kanonu mszy wezwanie do św. Józefa i usunął przymiotnik perfidis (łac. wiarołomni) używany w stosunku do Żydów podczas liturgii Wielkiego Piątku (Oremus et pro perfidis Judaeis)
w 1970 r. Paweł VI wydał nowy mszał, zmieniający obrzędy mszy św. w znacznym stopniu (zobacz: Porównanie form rytu rzymskiego);
1975 – nowa edycja mszału, wydana przez Pawła VI;
2002 – III wydanie Mszału, nieznacznie różniące się od poprzedniego, wyszło za pontyfikatu Jana Pawła II;
2008 – poprawione wydanie Mszału, wydane z polecenia papieża Benedykta XVI.
Mszał Rzymski podzielony jest na rubryki (łac. ruber – czerwony) i nigryki (łac. niger – czarny). Rubryki zawierają komentarze lub wskazówki dla celebransów, które nie są odczytywane podczas Mszy św. Nigryki zawierają teksty np. formularzy mszalnych, prefacji, modlitw itp., które są przeznaczone do odczytania podczas sprawowania Mszy.
Układ mszału różni się w zależności od formy rytu.
Forma zwyczajna rytu rzymskiego
Na pierwszych stronicach Mszału znajduje się „Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego” (w skrócie OWMR), czyli normy dotyczące wszystkiego, co związane jest ze sprawowaniem mszy. Po OWMR następują formularze mszalne roku liturgicznego, ułożone w kalendarzowym porządku niedziel i świąt, wśród których szczególne miejsce zajmują obchody Triduum Paschalnego.
Po formularzach swoje miejsce mają „Obrzędy Mszy Świętej”. I tak kolejno:
obrzędy wstępne,
liturgia słowa,
liturgia eucharystyczna,
obrzędy zakończenia.
Na kolejnych stronicach znajdują się formularze mszalne w mszach o świętych i świętach oraz uroczystościach ruchomych. Następnie występują formularze mszalne w mszach obrzędowych, okolicznościowych, wotywnych itp. Na końcu Mszału Rzymskiego dla Diecezji Polskich dodatkowo zamieszczono teksty liturgii mszy w języku łacińskim oraz kilka podstawowych formularzy mszalnych w tym języku.