Pierwsze wydanie książki ukazało się w 1992 roku. Zostało doskonale przyjęte przez krytykę i filmowców. Jako jedyne tego typu popularne, oparte na źródłach opracowanie, stało się także swoistym podręcznikiem studentów wydziałów filmowych: Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi oraz Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, a także zakładów filmoznawczych innych wyższych uczelni. W rezultacie nakład został bardzo szybko wyczerpany. Książka prof. Edwarda Zajička "Poza ekranem. Polska kinematografia w latach 1896 - 2005" jest jedyną tego rodzaju pozycją na polskim rynku księgarskim. Opisuje dzieje polskiej kinematografii od jej zarania, do uchwalenia ostatniej ustawy o kinematografii poprzez charakterystykę systemów prawnych, organizacyjnych, poprzez opis instytucji i postaci, które wpływały na kształt polskiego filmu w ciągu ponad 100 lat jego istnienia. To jedyna książka, w której czytelnicy znajdą historie wytwórni filmowych, kolejnych ustaw, słynnych producentów i szefów kinematografii, a także kompletną historię powstania i funkcjonowania Zespołów Filmowych. Edward Zajiček, profesor łódzkiej Szkoły Filmowej, kierownik produkcji, naukowiec, animator szkół filmowych, dyrektor wytwórni, pracownik zarządu - w barwny sposób, właściwy tylko naocznym świadkom wydarzeń, pisze o konfliktach władzy ze środowiskiem, o absurdach uregulowań prawno-ekonomicznych w zderzeniu z działalnością artystyczną filmowców. Całość nasycona jest anegdotami. "Czyta się to jak powieść. Niekoniecznie o ekonomii filmu. Raczej o ludziach" - napisał w liście do autora Krzysztof Teodor Toeplitz. Książka niezbędna dla każdego dziennikarza, filmowca, studenta.