Psychopatologia życia codziennego Marzenia senne Nie ulega wątpliwości, że rozwijana przez Zygmunta Freuda psychoanaliza była i jest wielkim wydarzeniem w historii psychologii, a jej znaczenie wykracza poza granice tej nauki. Materiałem empirycznym, który buduje freudowską koncepcję człowieka, są dane pochodzące z czterech obszarów zjawisk - czynności pomyłkowych, zapominania, marzeń sennych i nerwic. Im właśnie autor poświęcił obie prace prezentowane w tym tomie. Czynności pomyłkowe obejmują przejęzyczenia, błędne odczyty napisów, uproszczenia przedmiotów itp., znane każdemu z życia codziennego. Analiza tych przypadków prowadzi niezbicie - zdaniem autora - do ciemnych dziedzin życia psychicznego, takich jak: nikczemna zazdrość, wspomnienia seksualne z dzieciństwa czy aktualne zakazane życzenia seksualne, pragnienia ambicjonalne, niszczycielskie, nadmierne ambicje itp. Drugi obszar zjawisk opisanych przez autora to zapominanie. Freud był przekonany, że jest ono dowodem istnienia stłumionych, wypartych ze świadomości treści dążących do ujawnienia się, jeżeli tylko zaistnieją korzystne po temu okoliczności. Może to nastąpić nawet po wielu latach od czasu stłumienia. Kolejna grupa to marzenia senne, które stanowią - według Freuda - kopalnię materiału dowodowego na rzecz koncepcji psychoanalitycznej, są wytworem własnej psychicznej aktywności śniącego, realizacją życzeń o silnym ładunku emocjonalnym. W marzeniu sennym autor wyróżnia treść jawną i myśli utajone, podkreślając sens istnienia tych drugich. Czwartym obszarem poszukiwań Freuda są nerwice, czyli natręctwa, lęki (np. ciemności, otwartej przestrzeni) i in., które - według autora - są zjawiskami czysto psychicznymi, pozostają w ścisłym związku z przeżyciami człowieka. Objaw nerwicy powstaje w momencie, gdy pewne procesy psychiczne, zamiast rozwinąć się w procesy świadome, ukierunkowane w określony sposób, nie dojdą do świadomości, zostaną zakłócone w swej samorealizacji, to następuje szczególne ich przekształcenie, w wyniku, którego z elementów nieświadomych powstaje objaw nerwicy. Freud był pierwszym psychologiem, który podjął w szerokim zakresie problematykę osobowości jako struktury sterującej całokształtem życia człowieka. Był też jednym z pierwszych, którzy wyeksponowali wielkie znaczenie okresu dzieciństwa dla indywidualnego rozwoju każdego człowieka.