Spis treści: 1. Przedmowa 2. Uwagi wstępne 3. Stany konieczności: - Obrona konieczna - Stan wyższej konieczności 4. Czynności lecznicze i nielecznicze 5. Uprawnienia i obowiązki - Obowiązki i uprawnienia służbowe - Prawo do samopomocy - Prawo karcenia - Inne zwyczajowe uprawnienia 6. Zgoda pokrzywdzonego 7. Stany ryzyka - Ryzyko nowatorstwa - Ryzyko sportu 8. Exclusion of lawlessness (streszczenie angielskie) 9. Ausschliessung der Rechtswidrigkeit (streszczenie niemieckie) W polskim prawie karnym istnieją instytucje pozwalające na uchylenie odpowiedzialności karnej w wypadku popełnienia przestępstwa. Jest to furtka, niekiedy w sytuacjach skrajnych, pozwalająca na racjonalizację kary i winy. Kontratypy są okolicznościami wyłączającymi bezprawność – gdzie w normalnych, typowych warunkach dane zachowanie uznaje się za zdarzenia sprzeczne z prawem. Stosuje się je w przypadku kolizji dóbr prawnie chronionych. Kodeks karny wyraźnie wskazuje konkretne przesłanki i kolizje konkretnych dóbr oraz konkretne rozwiązanie w postaci poświęcenia jednego z nich. Dzięki kontratypom wskazuje się pierwszeństwo dobra oraz możliwość poświęcenia innego w formie jego naruszenia, które to naruszenie pozostanie zgodne z prawem (nie będzie bezprawne). Obrazując – przy obronie koniecznej odpieramy zamach, aby chronić inne dobro – w celu obrony możemy w pewnych sytuacjach uciec się także do siły fizycznej. Jeśli nasza obrona będzie mieściła się w granicach obrony koniecznej to naruszenie nietykalności napastnika nie będzie uznane za bezprawne.