Powstanie kościuszkowskie było to narodowe powstanie przeciwko Rosji, które następnie obróciło się też przeciw Prusom. Trwało od 24 III do 16 XI 1794. Swym zasięgiem objęło ono praktycznie wszystkie ziemie ówczesnej Polski. Przyczyną rozpoczęcia walk stał się II rozbiór Polski oraz groźba następnego podziału państwa rządzonego przez targowiczan, a faktycznie pozostającego pod rosyjską okupacją. Duże znaczenia miała rewolucja we Francji, która pobudziła nastroje rewolucyjne w Polsce. Insurekcję przygotowywali ludzie związani ze Stronnictwem Patriotycznym. Powstanie kościuszkowskie rozpoczął 12 III 1794r. brygadier Antoni Madaliński. On to sprzeciwił się carskiemu rozkazowi o redukcji wojska i ruszył na czele swego oddziału w kierunku Krakowa. Kiedy z rozkazu rosyjskiego ambasadora I.A. Igelströma stacjonujące w Krakowie rosyjskie wojska wycofały się z miasta, w celu zatrzymania Madalińskiego, przebywający nieopodal Tadeusz Kościuszko przybył do Krakowa a następnie na Rynku 24 III 1794r. zaprzysiągł uroczyście akt powstania. Kościuszko przejął władzę dyktatorską, zobowiązał się też, że wykorzysta ją tylko w celu odzyskania niepodległości narodu, obrony państwowych granic i umocnienia powszechnej wolności. Na koniec powstania zaś odsuwał reformę ustrojową. Pod broń powołał wszystkich mężczyzn liczących od 18 do 28 lat oraz obiecał uzbrojenie miast i wsi.