Nie jest to książka, w której można się zaczytać od wieczora do białego rana. Mamy tu bowiem suche opisy na temat zestawu map, kartogramów, wykresów i ilustracji stanowiących punkt wyjścia do zagadnień kościelnych w Polsce, Wielkim Księstwie Litewskim oraz na innych ziemiach z nimi związanych, a także podstawę źródłową i metodę opracowania map, a dalej – wykład na temat tak zwanej problematyki map, którego treścią jest organizacja diecezjalna i parafialna, budownictwo kościelne, prawa patronatu, wezwania kościołów, duchowieństwo i służba kościelna, bractwa religijne, szkolnictwo parafialne, opieka nad ubogimi i chorymi, zakony, życie religijne i jego uwarunkowania. W drugiej części opracowania znajdują się wykazy kościołów i domów zakonnych, ułożone alfabetycznie według diecezji w ramach prowincji kościelnych: gnieźnieńskiej (s. 211-327) i lwowskiej (s. 329-354) oraz diecezji bezpośrednio podległych Stolicy Apostolskiej (warmiń- skiej i wrocławskiej s. 355-399). Dzieła prof. dra hab. Stanisława Litaka, obejmującego aż 512 stron, nie można jednak odłożyć bezmyślnie na półkę, sądząc, że po te same informacje sięgniemy do opracowań ks. Bolesława Kumora, ks. Zdzisława Obertyńskiego, Franciszka Uhorczaka, Karola Górskiego, Jerzego Kłoczowskiego, Lidii Müllerowej, Jana Skarbka, Zofii Żuchowskiej, Witolda Kłobuka, Zdzisława Budzyńskiego i Andrzeja Gila. Autor, związany z Instytutem Geografii Historycznej KUL w Lublinie, jest znany w Polsce i za granicą z wielu pomyślnie zrealizowanych postulatów badawczych, opartych na szerszym i wielostronnym wykorzystywaniu źródeł kościelnych (zwłaszcza statystycznych) w badaniach naukowych. Opracowanie Atlasu, szczególnie zaś mapy diecezji i parafii w Rzeczypospolitej szlacheckiej, postulowano od dawna. W 1966 r. wybitny polski geograf historyczny Karol Buczek miał nadzieję, że wykonanie szczegółowej mapy diecezji i parafii w Polsce wzbogaci warsztat badań nad historią dawnej Rzeczypospolitej i wpłynie na świadomość naukową młodych adeptów historii. Podobne próby, podejmowane w innych krajach, zakończyły się sukcesem. W 1966 r. został wydany w Wiedniu Kirchenhistorischer Atlas von Österreich, a w 1999 r. w Pradze – Atlas církevnich deějin ceských ziemi. Choć pierwsze próby wykonania map diecezji i parafii w Rzeczypospolitej podję- to już w XVIII wieku (K. Scipio del Campo, ks. F.S. Czaykowski SI, ks. K. Kluk), to jednak idea opracowania Atlasu historycznego Kościoła katolickiego oraz innych religii i wyznań w Polsce zrodziła się dopiero na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.