Na tropach Smętka – powieść reportażowa Melchiora Wańkowicza, po raz pierwszy wydana w 1936. Jak podawał sam autor, był to jego pierwszy duży utwór, powstały ze świadomym zamiarem literackim. Wańkowicz opisuje w powieści swój pobyt latem 1935 r. w ówczesnych Prusach Wschodnich. Obejmował on spływ kajakiem "Kuwaka" z młodszą córką Martą "Tili" Wańkowiczówną po rzekach i jeziorach Pojezierza Mazurskiego oraz objazd samochodem pozostałych terenów Warmii i Mazur. Podróż jest pretekstem i kanwą dla historycznych, politycznych i filozoficznych rozważań o przeplatających się, skomplikowanych na przestrzeni wieków (od "wczesnych" Krzyżaków do "wczesnych" hitlerowców) losach mieszkańców tych ziem: Mazurów, Polaków i Niemców. Opisy eskalującej przemocy i nienawiści ludności pochodzenia niemieckiego w stosunku do rdzennej, polskojęzycznej ludności mazurskiej pomagają zrozumieć, co działo się w tym narodowościowym tyglu w przededniu wybuchu II wojny światowej. Powieść pozwala także zrozumieć, dlaczego wynik plebiscytu 1920 był klęską polskości na tych ściśle z Polską związanych terenach. Powodzenie książki było ogromne. Miała ona w ciągu niepełnych czterech lat aż dziewięć wydań. Ostatnie, dziewiąte wydanie przedwojenne Niemcy zagarnęli wprost z maszyn drukarni w Bydgoszczy. "Na tropach Smętka" zostało uznane za najwybitniejszy tom reportażowy dwudziestolecia międzywojennego. "Wobec jawnej wrogości autora" Gestapo zakazało wydawania książki Wańkowicza w Niemczech. Po wybuchu II wojny światowej już w czasie kampanii wrześniowej Wańkowicz był intensywnie poszukiwany przez Niemców w związku z autorstwem tej powieści. Jako znany już wówczas literat i publicysta nie miał trudności z ucieczką do Rumunii, w czym ofiarnie pomagali mu jego czytelnicy. Swoją drogę i emigrację opisał w powojennym Zielu na kraterze. W 1945 r. znaleziony został egzemplarz niemieckiego tłumaczenia "Na tropach Smętka", wydanego przez Związek Niemieckiego Wschodu z dopiskiem Streng vertraulich (Ściśle tajne). Przeznaczone ono było do rozprowadzania wyłącznie wśród zaufanych działaczy i osobistości celem zaznajomienia się przez nich z "polskimi metodami walki narodowościowej". Pierwsze wydanie powojenne książki, w nakładzie 20 tys. egzemplarzy, pojawiło się w 1958 r. Wydanie drugie, z 1959 r., zostało zaopatrzone w wyjaśnienie autora, w którym ustosunkował się on do zarzutów, jakoby jego reportaż przyczynił się do maltretowania i terroryzowania przez Niemców mieszkańców Warmii i Mazur, o których pisał. Zamieszczone w wyjaśnieniu pismo byłego Kierownika Naczelnego Związku Polaków w Niemczech, dra Jana Kaczmarka, całkowicie obala te zarzuty. W 1976 r. przed Sądem Najwyższym zakończyła się rozprawa wytoczona przez Wańkowicza Tadeuszowi Walichnowskiemu, autorowi książki "Warmia, Mazury, Powiśle". Walichnowski zarzucał pisarzowi, iż jego "Na tropach Smętka" przyczyniło się do śmierci i cierpień wielu osób, w zamian za co pisarz zyskał sławę i majątek. Sąd całkowicie oczyścił Wańkowicza z tych zarzutów, uznając je za bezpodstawne. ! Uwagi: Oprawa lekko zarysowana. Brzegi stron nieco zakurzone. Strony pożółkłe. Druk zachowany w stanie dobrym. Blok książki spójny.