Autorem książki, którą pozwalamy sobie polecić uwadze Czytelników, jest jeden z najwybitniejszych historyków polskich końca XIX i początku naszego stulecia, znany badacz dziejów średniowiecznych , a potem także i nowożytnych, człowiek, który położył ogromne zasługi na polu organizacji nauki polskiej, wybitny uniwersytecki profesor i znakomity dziejopis- Stanisław Smolka (1854- 1924). PRZEDMOWA. Lubecki umarł 28 maja 1846 w Petersburgu. Żona i siostra kazały spakować w kilku skrzyniach wszystkie jego papiery i przewieźć do Szczuczyna na Litwę. Tam leżały nietknięte przeszło pół wieku. W Petersburgu, przy pakowaniu papierów, trzymano się widocznie jednej tylko zasady, bardzo chwalebnej, żeby nic nie uronić ze spuścizny piśmiennej po zmarłym mężu stanu. Znalazło się tam mnóstwo niepotrzebnych szpargałów, starych rachunków^ zaproszeń, przygodnych druków, afiszów i t. p.; wszystko, co spostrzeżono w biurku i w szufladach, przeszło bez przebierania do skrzyń i ku- frów, w których plewa spoczywała tak długo obok ziarna pierwszorzędnej wartości. Zdarzyło mi się nieraz odszu- kać dokumenta niemałej doniosłości pomiędzy raportami litewskich folwarków, lub wśród rachunków wiedeńskich kupców z r. 1820, z czasów dłuższego pobytu księstwa Lubeckich w Wiedniu. Nie było czasu porządkować przed spakowaniem i wywiezieniem papierów. Że zaś i pó- źniej nie tknęła się ich żadna niepowołana ręka, za to należy się szczera wdzięczność czcigodnemu synowi i wnu- kom Księcia-Ministra. Go do mnie, ręczę, że każdą kartkę oglądałem z uwagą i posunąłem do ostatecznych granic ostrożność w uznaniu czegokolwiek za niepotrzebną plewę. W niejednym świstku, który mógł tem się wydać w pier- wszym momencie, poznałem nieraz, po dokładniejszem zbadaniu rzeczy, wcale ważny materyał lub część skła- dową większej całości, którą dało się złożyć z luźnych arkuszy, rozproszonych lub powiązanych w kilku fascy-kułach rozmaitej treści. Część bowiem tych papierów była porządkowana, z grubsza przynajmniej, za życia Księcia- Ministra, prawdopodobnie nawet za pobytu w Warszawie, między r. 1821 a 1830. Dawniejsze korespondencye i akta z czasów przed r. 1813 znalazłem nawet w budującym porządku, ułożone systematycznie, z widoczną myślą o sta- rannem przechowaniu papierów. Toż samo akta z czasów^ ministerstwa związane były w fascykułach z napisami nie- znanej ręki, prawdopodobnie jakiegoś niższego urzędnika. Do jednych i do drugich fascykułów znalazło się obfite pokłosie w luźnych arkuszach, zeszytach, kartkach. Tom I - 554 str. Tom II - 624 str.