W latach 1948-1953 w Europie Środkowej system totalitarny przyjął najbardziej brutalne formy, zanikły niemal wszystkie możliwości działań opozycyjnych, a wszelkie próby oporu społecznego zagrożone były surowymi represjami. Mimo to wciąż występowały żywiołowe, pozainstytucjonalne przejawy sprzeciwu wobec totalitarnej rzeczywistości, różne formy wyrażania niezadowolenia z aktualnej sytuacji, obrony własnej tożsamości, walki z narzuconym systemem co zawsze wymagało odwagi, poświęcenia, a często kończyło się tragicznie. W zakresie znalazły się wszelkie formy oporu społecznego: strajki robotnicze, demonstracje, powstania, ekonomiczny opór wsi, zjawiska, które można określić mianem ,,oporu komunikacyjnego": pogłoski polityczne, słuchanie zagranicznych rozgłośni, niszczenie materiałów propagandowych, malowanie napisów na murach, sporządzanie odręcznych ulotek; szczególną uwagę zwróciliśmy na archaiczne formy oporu, takie jak: zbiegostwo, absencja, chuligaństwo, niszczenie narzędzi pracy, sekciarstwo religijne ,,cuda".