Niniejsza publikacja składa się z trzech części. Część pierwsza - poświęcona została podstawowym zagadnieniom teorii efektywności kształcenia, powiązaniu efektywności kształcenia z zewnętrznym systemem oceniania i ze standardami kwalifikacji zawodowych, doradztwu i poradnictwu zawodowemu jako jednemu z instrumentów stymulujących wzrost efektywności kształcenia zawodowego oraz omówieniu metod badania efektywności zewnętrznej kształcenia zawodowego. Podjęcie działań wdrożeniowych w celu polepszenia efektywności kształcenia zawodowego i ich ocena z punktu widzenia jakości i skuteczności wymagają opracowań teoretyczno-metodycznych, które wspierają ten proces. Część pierwsza zawiera więc teorię oceny efektywności kształcenia zawodowego. W Części drugiej - przedstawiono syntetyczne charakterystyki systemów edukacji zawodowej wybranych krajów europejskich gospodarczo rozwiniętych i ich powiązania z rynkiem pracy, rozmaite rozwiązania, stosowane metody, kierunki zmian i tendencje rozwoju tych systemów, mające na celu zbliżenie kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy. Na tle tych rozważań przedstawiony został system kształcenia zawodowego w Polsce, zmiany jego struktury oraz implikacje kształcenia zawodowego wynikające z prognoz zmian na rynku pracy w latach 2000-2010. Część ta ma istotne znaczenie, ponieważ wciąż dyskutowany jest problem dostosowywania polskiego systemu edukacji zawodowej do wymogów Unii Europejskiej w obliczu perspektywy integracji Polski z Unią Europejską. Część trzecia - zawiera wyniki badań przeprowadzonych w ramach niniejszego projektu badawczego w szkołach zawodowych, przedsiębiorstwach i urzędach pracy, uznanych za instytucje uczestniczące w procesie przejścia absolwenta szkoły zawodowej ze sfery edukacji na obszar rynku pracy. Prezentowane wyniki dotyczą efektywności kształcenia zawodowego. Przeprowadzone badania miały charakter badań jakościowych. Problemy badawcze, przedstawione w niniejszej książce, analizowane były w pedagogicznym ujęciu efektywności kształcenia zawodowego. Wszystkie rozdziały zawierają wnioski o charakterze syntetycznym, dające się wyprowadzić z badań i skonfrontowane z dotychczasową wiedzą o podejmowanym zagadnieniu. Treści części trzeciej mogą być wykorzystane przez decydentów oświatowych i praktyków edukacyjnych w trwających pracach nad ostatecznym kształtem systemu edukacji zawodowej.