Autor zmienił sposób pisania o historii, która jest dla niego ewolucją idei, sposobów myślenia. Odchodzi od tradycyjnej historii politycznej, na którą składa się chronologiczny opis wydarzeń, i zajmuje się dziejami człowieka żyjącego w określonym środowisku naturalnym i kulturowym. Gramatyka cywilizacji dzieli się na dwie zasadnicze części. Na pierwszą składają się definicje pojęć. Cywilizację definiuje autor w kategoriach przestrzeni (terytorium), społeczeństwa (istnienie miast), ekonomii (konieczność systemu wymiany) oraz wspólnych idei (religia). Te elementy leżą u podłoża cywilizacji, ale najbardziej istotne jest ich trwanie. Część druga to opis współczesnego świata z punktu widzenia historii cywilizacji: pozaeuropejskich (islam i świat muzułmański, Czarny Kontynent, kraje Dalekiego Wschodu) i europejskich (poza Europą także Ameryka oraz "inna Europa", na którą składają się Państwo Moskiewskie, Rosja i Związek Radziecki). Ta głęboka i zarazem dostępna nawet dla bardzo młodych ludzi książka jest jednym z najdoskonalszych przeglądów dziejów cywilizacji. Dzięki Braudelowi nawet powierzchownie wprowadzony w historię świata czytelnik jest w stanie zrozumieć wspólne i odmienne cechy zachowań i świadomości ludzi żyjących w różnych kulturach. Braudel uczy go przy tym rozumnej tolerancji dla wszelkiej inności oraz szacunku dla dziedzictwa cywilizacji światowej.